Waterbewustzijn in Nederland dramatisch laag

Op 17 maart is het OESO rapport ‘Water Governance in the Netherlands: Fit for the future?’ verschenen. De conclusies zijn tweeledig: Ons waterbeheer is, met de werking van de waterschappen,  goed geregeld. We hebben een excellent trackrecord met waterveiligheid en dat tegen de lage kosten van 1,26% van het BNP. Een prachtig visitekaartje, maar daar tegenover staat een laag waterbewustzijn waar nodig wat aangedaan moet worden.

Laag waterbewustzijn

Volgens minister Schultz bevestigt het OESO-rapport haar beeld dat Nederlanders zich nauwelijks meer bewust zijn van het water. Nederlanders beschouwen het als vanzelfsprekend dat het wel goed zit met onze waterveiligheid. Als gevolg daarvan lijken burgers zich minder betrokken te voelen bij het debat over water, negeren zij waterrisico’s en is er weinig belangstelling voor watervervuiling. Weinig mensen weten wat er allemaal bij komt kijken om ons land droog en bewoonbaar te houden. Wat is er nodig om het drinkwater op peil te houden? Wat zijn overstromingsrisico's? En wat je moet doen in een noodsituatie? Van Nederlanders zeggen ze dat het water in ons DNA zit, maar het lijkt wel alsof het eruit druppelt.

In haar rapport noemt de OESO noemt vijf belangrijke oorzaken van dit lage waterbewustzijn:

http://www.sme.nl/templates/smeadvies/images/opsomming.png); font-family: 'Segoe UI', Calibri, Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: 12px; background-color: rgb(255, 255, 255);">
• De afwezigheid van een grote calamiteit, zoals de overstromingen uit 1953, geeft mensen een gevoel van veiligheid en leidt bij beleidsmakers tot afwezigheid van urgentie.
• Mensen zien water als overheidstaak, waarbij weinig ruimte is voor gedeeld stakeholderschap en inzet vanuit de private sector. De houding ‘geen nieuws is goed nieuws’ wordt ondersteund door een blind vertrouwen op veiligheid, techniek en collectieve besluitvorming.
• De afstand tussen burgers en waterautoriteiten is (ver)groot. Door de huidige invulling van waterbeheer zien burgers zien de watersector als technisch en bureaucratisch, in plaats van sociaal-politiek.
• Er is een groot vertrouwen in de overheid en de voorkoming van grote calamiteiten. De uitdaging is het risicobewustzijn bij burgers -eigenaren, bedrijven en politici- weer op peil te brengen. Het publiek zich bewust te laten zijn van de kosten bij een calamiteit en de kosten van het droog, veilig en leefbaar houden van ons land.
• Effectief openbaar bestuur is een kritische factor voor zowel de afrekenbaarheid als het openstaan voor de ‘niet uitgesproken meningen’. Zij zal flexibel moeten zijn en open moeten staan om hun rol en functie beter te articuleren. Dit gecombineerd met de langdurige effectiviteit van hun werk.

Risico’s

Een verminderd waterbewustzijn is niet zonder risico's. Het ondermijnt sluipenderwijs het draagvlak voor de investeringen die wel degelijk nodig zijn voor een toekomstbestendig waterbeheer. De uitdaging is het risicobewustzijn bij burgers -eigenaren, bedrijven en politici- weer op peil te brengen. En dus het publiek bewust te laten zijn van de kosten bij een calamiteit en de kosten van het droog, veilig en leefbaar houden van ons land.

De minister vindt dat een indringende wake up call op zijn plaats is: mensen moeten erover nadenken wat ze moeten doen als het misgaat. Samen met de partners van het Bestuursakkoord Water wil zij werken aan een communicatieaanpak voor het publiek. Die bestaat uit:

• Een landelijk campagne. Geen massamediale, maar een aanpak die de momenten en plekken benut waar mensen in aanraking komen met water. Dit voorjaar geeft minister Schultz een 1^e aftrap. En in het najaar, zo rond de Deltabeslissingen, volgt een 2^e moment.
• Transparantie zijn over bestedingen. Duidelijker maken waar het geld voor water aan wordt besteedt.Volgens de minister wordthet bewustzijn van mensen vergroot als ze zien wat er met hun geld gebeurt. Dat is nu nog te ondoorzichtig. Zij wil dit verbeteren, bijvoorbeeld met een jaarlijkse rapportage genoemd "de staat van het water".

Werken aan waterbewustzijn

Dat het waterbewustzijn laag is, is maar al te vaak te merken Zo wordt er in 2020 maar liefst een tekort van 20.000 arbeidsplaatsen in de watersector voorzien, omdat leerlingen niet weten wat werken in de watersector voor hen kan betekenen. 

Enkele jaren geleden is de website www.watereducatie.nl opgezet, waar alle educatieve middelen, locaties en activiteiten aangaande water vindbaar zijn en scholen gastlessen kunnen aanvragen. Daarnaast wordt met enkele partijen gewerkt aan de ontwikkeling van een BlauwFonds, dat een blijvende impuls moet geven aan watereducatie.

Waterbewustzijn in de samenleving begint bij het spelende kind en lessen of projecten op de scholen. Wil je draagvlak, gedrag en bewustzijn voor water opbouwen, dan moet er een stevig fundament gelegd worden in het onderwijs.